لطفا برای مشاهده چکیده به متن کامل (PDF) مراجعه فرمایید.

اظهار خطای پزشکی از جمله وظایف حرفه ای پزشکان است که متاسفانه با چالش های متعددی روبه رو است. این مطالعه به هدف بررسی نگرش اساتید و دستیاران جراحی به ابراز خطای پزشکی و عوامل موثر بر آن انجام شده است.در این مطالعه مقطعی توصیفی - تحلیلی، پرسشنامه خودایفایی به صورت حضوری در اختیار تمام اساتید و دستیاران جراحی عمومی بیمارستان های آموزشی دانشگاه علوم پزشکی تهران قرار گرفت. میزان پاسخ دهی 84.1 درصد (53 نفر از  63نفر) بود.به ترتیب 39.6 درصد و 49.1 درصد پزشکان متمایل به ابراز خطای مینور و ماژور بودند و از دیدگاه افراد ترس از شکایت قانونی از سوی بیمار ( 71.7درصد) مهم ترین مانع ابراز خطا بود. تنها 16.7 درصد (8 نفر) آخرین خطای پزشکی خود را به بیمارشان ابراز کرده بودند که 25 درصد موارد اظهار خطا (2 نفر)، شکایت قانونی بیمار را در پی داشت.تفاوتی آشکار میان میزان تمایل پزشکان به ابراز خطا و آن چه در واقع در طبابت ایشان روی می دهد، وجود دارد که عمده ترین عامل ایجاد آن از دیدگاه خود ایشان، ترس از شکایت قانونی بیمار است. از طرفی دیگر با توجه به نیازمندی اکثر پزشکان به دریافت آموزش های مقتضی پیرامون موضوع خطای پزشکی و مهارت های ارتباطی، به نظر می رسد که ایجاد تغییراتی در نظام مدیریت خطا به منظور حمایت حرفه ای از پزشکان در مواقع بروز خطا و ارایه آموزش های لازم پیرامون اصول اخلاقی و مهارت تعامل با بیمار بتواند در برطرف کردن این تعارض مفید و موثر واقع گردد.

مقدمه: در حقوق فرانسه رسیدگی به خطای پزشکی تحولات زیادی را طی کرده و امروزه یک نظام کامل جبران خسارت پزشکی در این کشور طراحی شده، به صورتی که هم حقوق بیمار و هم نگرانی پزشک از هزینه های جبران خسارت را رفع کرده است. برخلاف حقوق سنتی فرانسه و تقسیم بندی کلی مسیولیت بر حسب خدمات پزشکی در بیمارستان دولتی یا خصوصی، از سال 2002 با پذیرش هر نوع تقصیر در خصوص دعاوی ناشی از ارایه خدمات پزشکی و درمانی، صرف نظر از عمومی یا خصوصی بودن موسسه ارایه دهنده خدمات، رژیم حقوقی جدیدی ایجاد شد و با تحول در مفهوم تقصیر زمینه تحول مسیولیت پزشکی در این کشور فراهم آمد. در این تحول، روش های جدید و متنوع جبران خسارت در صورت بروز خطای پزشکی از روند دوستانه پیگیری و مصالحه میان طرفین از طریق کمیسیون های مصالحه و جبران خسارت حوادث پزشکی شروع و تا پرداخت خسارت توسط صندوق تضمینی اداره ملی جبران خسارات حوادث پزشکی ادامه دارد. همچنین مسیولیت کیفری و انتظامی پزشک در نظام حقوقی فرانسه تقویت شده و حتی برای تصمیمات آخرین مرجع عالی پزشکی یعنی شورای ملی نظام پزشکی نیز نظارت شورای دولتی فرانسه در نظر گرفته شده است. نتیجه گیری: بررسی حقوق فرانسه در زمینه خطای پزشکی و راهکارهای رسیدگی به آن می تواند برای نظام سلامت ایران و بسیاری از کشورها مفید بوده و بسیاری از اشکالات را رفع نماید.

در رابطه با چگونگی تصمیم گیری درباره ی افشای خطای پزشکی دیگران، بررسی دیدگاه پزشکان خصوصا در بخش های آموزشی، می تواند به بهبود شرایط برخورد با خطای پزشکی با هدف تحقق حقوق بیماران کمک نماید. این پژوهش توصیفی مقطعی به کمک پرسش نامه ی محقق ساخته پس از تعیین روایی صوری و محتوایی و تایید پایایی درونی و بیرونی، انجام شد. دیدگاه چهل استاد و 112 دستیار از رشته های تخصصی مختلف درباره ی تمایل به افشای خطا، عوامل موثر در افشای خطا، نتایج افشا و عوامل موثر در کاهش خطاهای پزشکی گردآوری شد. تحلیل داده ها با استفاده از نرم افزار SPSS نسخه ی 21 انجام شد. اختلاف میانگین نمره ی اساتید (3/1± 2/15) و دستیاران (05/2± 56/12) در بعد «تمایل به ابراز خطای پزشکی دیگران» و اختلاف میانگین نمره ی اساتید (677/0± 55/7) و دستیاران (01/2± 09/9) در بعد «تمایل به عدم افشای خطای پزشکی» معنادار بود. شرکت کنندگان بهترین مرجع برای مدیریت و رسیدگی به خطاهای پزشکی را استاد مسیول بخش و بهترین شیوه ی اعلام خطای پزشکی را از طریق پزشک ارشد در حضور پزشک خطاکننده می دانستند. پزشکان عمومی سطح شهر، پرستاران و دستیاران سال اول، بیشترین فراوانی انجام خطا را داشتند. از نتایج به دست آمده می توان برای برنامه ریزی جهت ارتقاء حقوق بیماران و اصلاح دیدگاه و روش برخورد تیم درمان با خطای پزشکی همکاران به شکل حق مدار و حمایتی استفاده کرد. زمینه سازی های فرهنگی و قانونی و اجتماعی با هدف فراهم شدن امکان اظهار خطای پزشکی به شکل علمی و مهارتی از رسالت های مراکز آموزشی درمانی خواهد بود.

خطای پزشکی یکی از مباحث بسیار مهم اخلاقی و حقوقی است که گاه در انجام دادن مهارت های حرفه ای کارکنان تیم مراقبت درمانی و سلامت رخ می دهد. با توجه به ضرورت افشای خطای پزشکی و نبود حمایت های فردی و سازمانی کافی در این زمینه، در این مطالعه به بررسی راهکارهای تسهیل افشای خطا و همچنین افزایش انواع تمهیدات حمایتی از دیدگاه دستیاران پرداخته شده است. این مطالعه از نوع توصیفی مقطعی با جامعه ی آماری شامل همه ی دستیاران رشته های تخصصی دانشگاه علوم پزشکی شیراز بود. حجم نمونه با استفاده از جدول مورگان 248 نفر به دست آمد. اطلاعات با استفاده از پرسش نامه ی محقق ساخته (با روایی و پایایی مطلوب) جمع آوری و با نرم افزار آماری SPSS و آمار توصیفی و آمار استنباطی تحلیل شد. در این مطالعه افزایش امکانات حمایتی در جهت افشای خطای پزشکی (میانگین 4. 38) مهم ترین و افزایش قانونمندی و شفاف سازی فعالیت ها در محیط درمانی (میانگین 4. 32) دومین عامل موثر بر ارتقای افشای خطای پزشکی ذکر شد. همچنین، بیمه ی مسئولیت پزشکی (میانگین 4. 80) بیشترین اهمیت را در میان تمهیدات حمایتی داشت. ترس از عواقب حقوقی و قضایی مهم ترین عامل موثر بر کتمان خطا و داشتن وکیل مجرب و فرهنگ سازی در رسانه های عمومی به عنوان راه برون رفت از آن اعلام شد. در مطالعه ی حاضر اگرچه اغلب دستیاران با افشای خطای پزشکی موافق بودند، ایجاد یک سیستم حمایتی را ضروری دانستند. با توجه به عملکرد تیمی در درمان بیماران، حمایت ها باید از تمامی اعضای گروه صورت گیرد.

حجم زیادی از خدمات بالینی در بیمارستان های آموزشی توسط کارورزان و دستیاران انجام می شود و خطای آن ها می تواند منجر به بروز آسیب برای بیماران گردد. این مطالعه باهدف تعیین دیدگاه کارورزان و دستیاران دانشگاه علوم پزشکی کرمان نسبت به اظهار خطای پزشکی انجام شده است. پژوهش حاضر یک مطالعه مقطعی بود که در آن همه کارورزان و دستیاران دانشکده پزشکی کرمان به روش سرشماری انتخاب شدند. ابزار مورد استفاده، پرسشنامه دو قسمتی حاوی اطلاعات فردی، و سوالاتی در خصوص تجربه خطای پزشکی، نتیجه حاصل از آن، دلایل نگرانی از افشای اشتباهات پزشکی و دیدگاه دانشجو نسبت به اظهار خطا بود. روایی پرسشنامه تایید و پایایی آن با استفاده از آلفای کرونباخ 0.8 تعیین شد. داده های مطالعه با استفاده از SPSS 19 تجزیه و تحلیل شد. 273 پرسشنامه تکمیل گردید. 92% از شرکت کنندگان اظهار داشتند که مرتکب خطای پزشکی شده اند. میانگین و انحراف معیار نمره دیدگاه افراد نسبت به اظهار خطا 57.70±17.20 بود که در کارورزان و دستیاران تفاوت معنی داری نداشت. تجربه خطاهای پزشکی در کارورزان و دستیاران شایع است. بنابراین محیط های آموزشی باید به نحوی تدارک یابد که با افزایش توانمندی در دانشجویان از بروز هرگونه خطا تا حد امکان پیشگیری نموده و با ایجاد نگرش مثبت، زمینه برخورد مناسب در هنگام وقوع خطا را فراهم نمایند.

زمینه: اخیرا مساله خطای پزشکی یکی از دغدغه های سیستم پزشکی و همچنین بیماران شده است. در بخش اورژانس، با توجه به کثرت بیماران و غیرمنتظره بودن اکثر بیماری ها شناسایی نگرانی های بیماران در طول اقامت در این بخش و کوشش در جهت رفع آن می تواند در افزایش میزان امنیت بیماران از احتمال بروز خطاهای پزشکی و ارتقا میزان رضایتمندی بیماران موثر باشد. این مطالعه با هدف بررسی میزان وقوع نگرانی بیماران اورژانس، ارتباط آن با خصوصیات بیماران و میزان رضایتمندی آنها از خدمات ارایه شده انجام گرفت.روش کار: این مطالعه توصیفی مقطعی در آبان 1387 در تهران انجام شد. پرسشنامه ای جهت بررسی فراوانی وقوع نگرانی بیماران از بروز خطاهای پزشکی و نیز میزان رضایتمندی ایشان با استفاده از مقیاس Likert تهیه گردید. کلیه بیماران بزرگسالی که در طی یک هفته به اورژانس بیمارستان رسول اکرم (ص) مراجعه داشتنه و دچار کاهش سطح هوشیاری یا مسمومیت نبودند وارد مطالعه شدند. 7 روز بعد طی تماس تلفنی از آنها پرسشنامه ها تکمیل گردید. آنالیز اطلاعات با استفاده از c2 و t Test در نرم افزار SPSS 14 انجام شد.یافته ها: از مجموع 638 بیمار، 48.3 درصد (44.5 تا 52 درصد با فاصله اطمینان 95 درصد) از بیماران از حداقل یک مورد از 10 مورد خطای پزشکی ذکر شده اظهار نگرانی کردند که شایع ترین آنها اقامت طولانی در اورژانس و ترس از وقوع خطای دانشجویان پزشکی بود. میزان نگرانی بیماران با خصوصیات آنها از جمله سن، سطح سواد، طول مدت بستری و چگونگی تعیین تکلیف و ترخیص از اورژانس ارتباط معنی دار داشت (p<0.001).62  درصد بیماران رضایت خود را از خدمات پزشکی خوب یا عالی ابراز کردند. میزان احساس امنیت بیماران از بروز خطای پزشکی به طور قابل ملاحظه ای با رضایتمندی بیماران ارتباط مستقیم داشت (p<0.0001).نتیجه گیری: گرچه بسیاری از بیماران از ارایه خدمات پزشکی احساس امنیت کردند ولی با توجه به شرایط استرس زا در اورژانس، شناسایی نوع نگرانی بیماران، آموزش و برقراری ارتباط موثر با بیماران می تواند باعث کاهش نگرانی بیماران و افزایش میزان رضایتمندی ایشان گردد.

زمینه و هدف: اخلاق در جراحی جایگاه ویژه ای دارد. امنیت بیماران به عنوان اولویت اصلی در سیستم های ارایه دهنده خدمات سلامت مطابق با تعریف سازمان بهداشت جهانی، این جایگاه را برجسته می سازد. از این رو اولین قدم در یک خطای پزشکی، برگرداندن بیمار به فرآیند درمان و از دست نرفتن فرصت بهبودی وی می باشد. گزارش خطاهای پزشکی و پاسخگوبودن در برابر آن ها علاوه بر این که نشانه تعهد، مسوولیت پذیری و قابل اعتمادبودن پزشک و سازمان های پزشکی است، موجب تامین حقوق بیمار نیز می گردد. در مطالعه پیش رو، به تجزیه تحلیل جنبه های اخلاقی و حقوقی دانش و آگاهی اساتید، رزیدنت ها و دانشجویان در خطاهای پزشکی اتفاق افتاده در بخش جراحی پرداخته شده است. مواد و روش ها: این تحقیق بر اساس روش مشاهده ای از نوع توصیفی و بر پایه گزارش موارد (Case series) و با استناد به اسناد و منابع معتبر کتابخانه ای است. یافته ها: گزارش خطاهای پزشکی باعث بهبود و اصلاح عملکرد کادر درمان می گردد. طبق تجزیه و تحلیل صورت گرفته در پاسخ به 5 پرسش از جامعه آماری مورد بحث، همه اساتید، در مواردی خطای پزشکی را افشا می کردند که عارضه جدی و خاصی را برای بیمار در پی نداشته باشد، ولی در مواردی که عارضه ایجادشده جدی و قابل پیگیری است، بیش از دوسوم اساتید اعلام نموده اند که آن را اعلام نکرده یا تصمیم گیری در این خصوص برایشان سخت است. نتیجه گیری: از حقوق یک بیمار، حق بر دانستن وی در افشای یک خطای پزشکی است و بنا بر اصل حفظ تمامیت جسمانی هرگونه مداخله و فرآیند درمانی باید با اجازه وی انجام پذیرد. پزشک به عنوان یک فرد متعهد، وظیفه دارد که اگر خطایی در طول درمان برای بیمار اتفاق افتاد، بیمار را از این قضیه آگاه سازد. افشای خطا، اطمینان بیمار به پزشک و نظام سلامت را افزایش داده، احتمال اقامه دعوی بر علیه بیمارستان یا پزشک را کاهش داده و موجب احترام به حقوق شهروندی بیمار می گردد.

سقط درمانی به ختم حاملگی قبل از قابلیت حیات جنین، برای حفظ سلامت مادر یا به دلیل بیماری های جنینی اطلاق می شود. قانون گذار ایرانی پس از طرح نظرات فقهی و حقوقی پیرامون جواز سقط جنین قبل از ولوج روح به علت بیماری های خاص، سرانجام در سال 1384 سقط درمانی را قانونی شناخت.جهت نقد و بررسی صدور مجوز سقط جنین در مقاله حاضر، کتب و مقالات فارسی و انگلیسی مرتبط با استفاده از کلمات کلیدی سقط جنین، سقط درمانی و خطای پزشکی بررسی شدند.در این مقاله پس از پرداختن به تعاریف مربوط به سقط جنین، سقط درمانی و جواز یا حرمت سقط جنین قبل از ولوج روح به موردی اشاره می شود که در یکی از مراکز پزشکی قانونی با وجود تشخیص غیر قطعی اختلال کروموزومی جنین در هفته شانزدهم بارداری مجوز سقط صادر شده است. ابعاد گوناگون این موضوع از حیث رخداد خطای پزشکی بررسی شده است.سقط درمانی راهکاری است که قانون گذار برای پیشگیری از بروز مشکلات آتی برای مادر، جنین و یا اجتماع آن را مجاز شناخته است. از آنجا که قانون سقط درمانی و آیین نامه آن با در نظر گرفتن مبانی شرع مقدس و علوم روز پزشکی تهیه و تنظیم گردیده، ضروری است پزشکان و مقامات مجاز در صدور مجوز این عمل، اصول اخلاقی و حقوقی را با دقت ویژه ای مراعات نمایند.